Rijst is in veel culturen het belangrijkste bijgerecht tijdens het eten. Het debat rondom het wassen van rijst (voordat het bereid wordt), wordt daarom erg hevig gevoerd. Ook in Nederland en België wordt rijst telkens populairder en rijst natuurlijk steeds vaker de vraag; moet je rijst wassen voor het koken? Op deze pagina vind je alle feitjes en kun je voor jezelf een afweging maken.
Moet je rijst wassen voor het koken?
Je hoeft de rijst niet te wassen voor het koken. Vroeger was dit wél aan te raden omdat tijdens het verwerkingsproces regelmatig stof, vuil en kleine steentjes bij de rijst kwamen. Dat wil je natuurlijk niet in je eten hebben en dus is de rijst wassen wel erg handig!
Waarom moet je rijst wél wassen?
Vroeger was het productieproces bij rijst nog niet zo schoon als tegenwoordig. Daarom werd rijst altijd, vlak voor het koken, even gewassen. Tegenwoordig is dat niet meer nodig tenzij je in een land leeft waar de voedselkwaliteit lager ligt dan in Nederland. Ook als je rijst in hele grote hoeveelheden koopt (bijvoorbeeld in een 10 kilo jute zak), dan kan het ook nodig zijn.
Als de rijst wat ‘stoffig’ aanvoelt, is dat géén vuil. Tijdens het vervoer, schuren de korrels tegen elkaar aan en laat het zetmeel op het buitenste laagje los. Dit kan vervolgens als stof aanvoelen, maar is dus losgelaten zetmeel. Dit laagje zetmeel kun je er gemakkelijk van afspoelen als je dat wil, door de rijst even te wassen.
Een andere reden waarom je rijst wél zou moeten wassen is arseen. Arsenicum kan in lage concentraties voorkomen in het grondwater en kan zijn weg vinden naar de rijstkorrel. Je kunt dit er gemakkelijk afwassen. Geen zorgen, arseen komt in zo’n lage concentraties voor in het grondwater dat het niet schadelijk is als je de rijst niet zou wassen.
Aan de andere kant worden door de rijst te wassen wel wat wateroplosbare vitaminen (voor een klein gedeelte) weggespoeld. Maar ook dit effect is vrijwel te verwaarlozen (net als het arseen dus).
Het is dus iets gezonder om rijst wél te wassen dan niet te wassen, alhoewel het voor de gezondheid dus niet veel uitmaakt met de huidige staat van de voedselkwaliteit.
Wat gebeurt er als je rijst niet wast?
Gebruik je dus rijst dat volgens de Europese standaarden goedgekeurd is, dan is rijst wassen niet noodzakelijk voor de gezondheid. Er zijn echter nog andere aspecten die je kunt overwegen en dat heeft alles te maken met zetmeel.
Zetmeel juist wel óf niet?
Zetmeel is het buitenste laagje van de rijstkorrel. Zetmeel komt meestal wat los door het vervoeren van de rijst. Rijstkorrels schuren tegen elkaar aan en de zetmeel raakt los van de rijstkorrel. Zetmeel heeft goede én slechte eigenschappen.
Wil je graag plakkerige rijst, zoals bij risotto, sushi of paella? Spoel dan niet de rijst af. Zetmeel is namelijk een bindmiddel en zorgt ervoor dat witte rijst plakkerig blijft.
Wil je graag een luchtige rijst en de korrels goed kunnen onderscheiden van elkaar? Spoel de rijst dan grondig! Hoe vaker je spoelt hoe minder zetmeel er overblijft.
Tip: Is sushirijst duur? Gebruik dan basmati en spoel de rijst niet! Hierdoor blijft de rijst kleverig genoeg om sushi te maken.
Welke rijst hoef je niet te wassen?
Elke rijst bevat een laagje zetmeel. Dus elke rijst, kun je vooraf wassen. Bij sommige gerechten is dit echter niet wenselijk omdat zetmeel zorgt voor binding (waar de rijst dus juist een plakkerige structuur moet hebben). Rijstsoorten die je dus niet hoeft te wassen, zijn:
- Paellarijst
- Risottorijst
- Sushirijst
Meer weten over de verschillende rijstsoorten en hun eigenschappen? Hier lees je meer.
Hoe was je rijst het beste?
Wil je toch de rijst wassen, gebruik dan een zeef of vergiet. Je hebt ook een speciale rijstzeef maar dat is niet verplicht (wel handiger!) Was de rijst eerst met koud water en verwijder eventueel alle steentjes tussen de rijst en alle viezigheid als je uit een jute zak hebt. Door de rijst af te spoelen, zie je dat het water troebel wordt. Dat is de zetmeel die je ziet. Je kunt de rijst blijven spoelen, tot het water helder wordt. Wil je graag een iets plakkerige structuur, was dan de rijst zo min mogelijk!
Gebruik je een rijstkoker? Dan kun je ook de binnenkom gebruiken om de rijst te spoelen. Vul de kom dan met water, en roer er wat doorheen met je handen, giet vervolgens de rijst af en start opnieuw totdat het water helder genoeg is. Let vervolgens wel op, als je de rijst kookt, dat je de hoeveelheid water, iets naar beneden moet bijstellen.
Je kunt deze manier voor alle rijstsoorten zoals witte rijst, bruine rijst (zilvervliesrijst) gebruiken.
Hoe vaak moet je rijst wassen?
Je kunt de rijst met een vergiet of zeef blijven wassen tot het water niet meer troebel is. Meestal is dit binnen 3 tot 4 keer wassen volledig helder. Het is echter niet altijd nodig om het water volledig helder te krijgen voor je de rijst kookt. Maak dus vooral voor jezelf de afweging hoe plakkerig of romig de rijst moet zijn.
Conclusie
Of je rijst moet wassen voor het koken, hangt af van verschillende factoren. In het verleden was het aanbevolen omdat rijst vaak verontreinigingen zoals stof, vuil en zelfs kleine steentjes kon bevatten. Tegenwoordig is de voedselkwaliteit over het algemeen beter, dus is wassen niet altijd noodzakelijk, tenzij je in een gebied leeft waar de voedselkwaliteit lager is of als je rijst in grote hoeveelheden koopt. Het wassen van rijst kan helpen bij het verwijderen van losgelaten zetmeel en mogelijke sporen van arseen, hoewel de concentraties in de meeste gevallen niet schadelijk zijn.
Een belangrijke overweging bij het al dan niet wassen van rijst is het zetmeelgehalte. Als je plakkerige rijst wilt voor gerechten zoals risotto, sushi of paella, hoef je de rijst niet te wassen, omdat het zetmeel zorgt voor de gewenste binding. Als je daarentegen luchtige rijst wilt met goed onderscheidbare korrels, is grondig wassen aan te raden.
Het type rijst beïnvloedt ook of je moet wassen. Rijstsoorten zoals paellarijst, risottorijst en sushirijst worden meestal niet gewassen vanwege hun plakkerige eigenschappen.
Als je ervoor kiest om rijst te wassen, kun je een zeef, vergiet of zelfs een rijstzeef gebruiken. Spoel de rijst grondig met koud water totdat het water helder is, maar onthoud dat je hiermee ook enkele wateroplosbare vitaminen wegspoelt, hoewel dit effect meestal minimaal is.
De keuze om rijst te wassen is voornamelijk afhankelijk van je persoonlijke voorkeur voor textuur en de aard van het gerecht dat je bereidt.
